Uyumsuz Hayal Kurma (Maladaptive Daydreaming)
Uyumsuz hayal kurma (Maladaptive Daydreaming), kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyen aşırı ve kontrol edilemeyen hayal kurma durumudur. Bu durum, kişinin gerçek dünya ile bağlantısının kopmasına ve sosyal etkinlikler, iş, hobiler gibi günlük faaliyetlerde zorluklar yaşamasına neden olabilir. Maladaptive daydreaming, bireylerde genellikle utangaçlık ve suçluluk hissi gibi olumsuz duygulara yol açar. Bazı durumlarda, bu tür hayal kurmanın ihtiyaç haline gelmesi ve kişinin bunu yapamadığında rahatsızlık hissetmesi gibi bağımlılık benzeri özellikler görülebilir.
Uyumsuz hayal kurmanın kesin nedenleri henüz tam olarak anlaşılmamış olsa da, bazı uzmanlar bunun kaygı, depresyon ve diğer zihinsel sağlık koşulları gibi problemlerle başa çıkma mekanizması olarak gelişebileceğini düşünmektedir. Uyumsuz hayal kurmanın tanısı, henüz resmi olarak tanınan bir durum olmadığı için doğrudan konulamamaktadır. Ancak, bu durumu tespit etmek için kullanılan özel anketler ve tanı ölçekleri bulunmaktadır.
Uyumsuz hayal kurma, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (ADHD), anksiyete bozukluğu, majör depresif bozukluk ve obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) gibi diğer tanınmış zihinsel bozukluklarla birlikte görülebilir. Tedavi açısından, uyumsuz hayal kurmanın resmi bir tanı veya standart bir tedavisi bulunmamaktadır.
Uyumsuz hayal kurma, kişinin hayatında ciddi aksamalara neden olur. Bu nedenle, bu durumu daha fazla ilerlemeden tedavi etmek önemlidir. Her birey farklı olduğu için, tedavi süreci de kişiye özel olarak planlanmalıdır.
Uyumsuz hayal kurma durumunu kendi başınıza yönetmek için birkaç strateji uygulayabilirsiniz. İşte deneyebileceğiniz bazı yöntemler:
Hayallerinizi Yazın
Uyumsuz hayallerinizi detaylı bir şekilde yazmak, bu hayallere daha objektif bir bakış açısıyla yaklaşmanıza yardımcı olur. Bu süreç, hayallerin cazibesini azaltır ve sıklığını düşürür.
Farkındalık ve Kendinizi Yakalama
Uyumsuz hayal kurmaya başladığınızı fark etmek önemlidir. Eğer kendinizi hayal kurarken bulursanız, zihinsel olarak yoğunlaşmanızı gerektiren bir aktiviteye yönelin. Örneğin bir bulmaca çözmek veya bir oyun oynamak gibi. Tetikleyici olabilecek şeylerden kaçının; müzik gibi.
Hayalleri Değiştirmek
Yaratıcılığınızı kullanarak hayallerinizi daha az çekici hale getirin. Örneğin, ünlü olmak gibi hayalleriniz varsa, bu senaryoların olumsuz yönlerini hayal edin. Bu, hayalin cazibesini azaltır.
Rasyonalist Zihniyet
Uyumsuz hayal kurmaya başlamanızın nedenlerini anlamaya çalışın. Genellikle stres veya travma gibi durumlarla başa çıkma amacı taşır. Bu anlayış, temel nedenle yüzleşmenize yardımcı olur.
Mutluluk Üzerindeki Etkisini Anlamak
Hayal kurmanın geçici bir mutluluk hissi sağlayabileceğini, ancak aynı zamanda gerçek hayattan memnuniyetsizlikle sonuçlanabileceğini kabul edin. Sağlıklı hayal kurma ile uyumsuz hayal kurma arasında denge kurmak genel refahınız için önemlidir.
Tetikleyicilerinizi Bilin
Uyumsuz hayal kurmanızı tetikleyen şeyleri belirleyin. Bu durumlardan kaçınmak veya daha sağlıklı başa çıkma yolları bulmak için önlemler alın.
Yapılacaklar Listesi Kullanın
Kendinizi meşgul tutmak, hayal kurmak için ayırdığınız zamanı azaltır. Bu, gerçek hayattaki görevlere ve hedeflere odaklanmanıza yardımcı olur.
Meditasyon
Düzenli meditasyon, özellikle farkındalık meditasyonu, odaklanmanızı iyileştirir. Sizi şimdiki ana daha bağlı tutar.Böylece hayal kurmaya kayma eğiliminiz azalır.
Bu stratejiler, uyumsuz hayal kurma durumunu yönetmek için kendi kendine yardım araçlarıdır ve bir dereceye kadar etkili olur. Ancak, uyumsuz hayal kurma hayatınızı önemli ölçüde etkiliyorsa, profesyonel yardım almak tavsiye edilir. Terapistler, bu durumla daha etkili bir şekilde başa çıkmak için kişiselleştirilmiş stratejiler ve destek sağlayabilirler.
Yule Psikoloji Enstitüsü
Kaynaklar
Somer, E., Soffer-Dudek, N., & Ross, C. A. (2017). The comorbidity of daydreaming disorder (maladaptive daydreaming). The Journal of Nervous and Mental Disease, 205(7), 525-530.
Somer, E., Somer, L., & Jopp, D. S. (2016). Childhood antecedents and maintaining factors in maladaptive daydreaming. The Journal of nervous and mental disease, 204(6), 471-478.
Devamı
Spiritüel Bypass
“Spiritüel Bypass” terimi, insanların manevi fikir ve uygulamaları kullanarak çözülmemiş duygusal sorunları, psikolojik yaraları ve gelişimsel görevleri atlatma eğilimini ifade eder. Bu terim, 1980’lerin ortalarında Budist öğretmen ve psikoterapist John Welwood tarafından tanıtılmıştır.
Bu kavram, bireylerin maneviyatı veya manevi uygulamaları, psikolojik sorunlarıyla yüzleşmek yerine kullanmalarını ifade eder. Bireyler duygusal acıları işlemek yerine, manevi deneyimleri aktif olarak arayarak bu acıdan kaçınma eğilimi gösterirler. Bireyler manevi uygulamaları, onların genel işleyişleriyle bütünleşmeyen ayrı bir yaşam alanı olarak kullanır.
Spiritüel Bypass, bireylerin kendilerini ve başkalarını duygusal olarak anlamalarını engeller.
Örneğin, bir kişi, zorlu zamanlarında iç huzuru bulmak ve kendini rahatlatmak için Transandantal Meditasyon gibi spiritüel tekniklere ve manevi kitaplara yönelebilir. Ancak derinlerde yatan psikolojik ve duygusal sorunlarla yüzleşmekten kaçındığı için, ilişkilerinde ve genel yaşam kalitesinde sorunlar yaşar.
Transandantal Meditasyon (TM), Maharishi Mahesh Yogi tarafından geliştirilen ve belli bir mantra tekrarını içeren bir meditasyon yöntemidir. TM, genellikle dini bir pratikten ziyade kişisel gelişim için bir araç olarak sunulmuştur. Hem dini hem de dini olmayan bir uygulama olarak tanımlanır.
Spiritüel Bypass’ın yaygın örnekleri arasında “iyi hisler” üzerine yoğunlaşma, negatif duygulardan kaçınma, sürekli olarak olumlu olma, aşırı derecede idealist olma ve her şeyin yolunda olduğu inancı yer alır. Bu tür davranışlar, gerçek duyguları ve problemleri görmezden gelmeye ve bunlarla yüzleşmemeye yol açar.
Bu durumu aşmak için, kendinize karşı dürüst olmalı, duygularınızı kabullenmeli ve onları ifade etmelisiniz. Yaşadığınız zorlukları kabullenmeli ve objektif biçimde incelemelisiniz.
Duygularınızı kabul etmek ve onlarla çalışmak, gerçek duygusal iyileşmenin adımıdır. Gerçek duygularınızı ve yaşadığınız zorlukları kabul ederek, daha sağlıklı ve bütüncül bir manevi yolculuğa çıkabilirsiniz.
(Bu yazı, spiritüel bypass kavramını açıklamaktadır. Meditasyon ve diğer rahatlama tekniklerini uygulamakta tabii ki bir sorun yok. Ancak duygusal sorunlardan kaçınmak için bu teknikleri kullanmak kişin ruh sağlığına zarar verir.)
Yule Psikoloji Enstitüsü
Kaynaklar
Picciotto, G., Fox, J., & Neto, F. (2018). A phenomenology of spiritual bypass: Causes, consequences, and implications. Journal of Spirituality in Mental Health, 20(4), 333-354.
Sherrell, C., & Simmer-Brown, J. (2017). Spiritual bypassing in the contemporary mindfulness movement. ICEA Journal, 1(1), 75-94.
Sheridan, M. J. (2017). Addressing spiritual bypassing: Issues and guidelines for spiritually sensitive practice. In The Routledge handbook of religion, spirituality and social work (pp. 358-367). Routledge.
Devamı
Erteleme Nedir? Neden Erteleriz? Döngüyü Nasıl Kırarız?
Neden Erteleriz
Erteleme, günlük yaşamın bir parçası haline gelmiş bir davranıştır. Bu yazıda, erteleme eğiliminizin nedenlerini ve bu döngüyü nasıl kırabileceğinizi ele alacağız.
Erteleme, genellikle zor veya hoş olmayan görevleri ertelemek olarak tanımlanır. Bu davranışın ardında çeşitli psikolojik nedenler yatmaktadır. En yaygın nedenlerden biri, mükemmeliyetçilik ve başarısızlık korkusudur. Kişiler, başarısız olma ihtimaline karşı görevleri erteleyerek, bu duygusal yükten kaçınmaya çalışır.
Ayrıca, dürtüsel karar verme ve zaman yönetimi becerilerinin eksikliği de erteleme davranışına yol açabilir. Kısa vadeli zevkler ve rahatlık, uzun vadeli hedeflerin önüne geçebilir. Bu, zamanı yanlış değerlendirmeye ve son dakika telaşına yol açar.
Erteleme döngüsünü kırmak için, öncelikle bu davranışın altında yatan nedenleri anlamak önemlidir. Kendi erteleme alışkanlıklarınızı gözlemleyerek, bu eğilimin temelinde neyin yattığını keşfedebilirsiniz. Bu farkındalık, davranışı değiştirmek için ilk adımdır.
Daha sonra, küçük ve yönetilebilir hedefler belirleyerek görevlere başlamak önemlidir. Büyük projeleri daha küçük parçalara bölerek, her bir parçanın üstesinden gelmek daha kolay hale gelir. Ayrıca, kendinize gerçekçi zaman çizelgeleri belirlemek ve bu zaman çizelgelerine sadık kalmak da faydalı olacaktır.
Motivasyonunuzu artırmak için, görevleri tamamladıkça kendinizi ödüllendirmek de etkili bir yöntemdir. Bu, olumlu pekiştirme yoluyla erteleme alışkanlığınızı değiştirmenize yardımcı olabilir.
Son olarak, dikkat dağıtıcı unsurları azaltmak ve odaklanmayı artırmak için çalışma ortamınızı düzenlemek önemlidir. Sosyal medya gibi dikkat dağıtıcı unsurları sınırlamak, odaklanmanızı ve verimliliğinizi artırabilir.
Erteleme, herkesin zaman zaman yaşadığı bir davranıştır. Ancak, bu alışkanlığın üstesinden gelmek ve daha üretken bir yaşam tarzı benimsemek mümkündür. Kendi erteleme eğilimlerinizi tanıyarak ve etkili stratejiler uygulayarak, bu döngüyü kırabilir ve hedeflerinize ulaşabilirsiniz.
Erteleme Davranışının Üstesinden Gelme Rehberi
Nedenlerin Farkındalığı: Örneğin, eğer mükemmeliyetçilikten dolayı erteliyorsanız, “iyi yeterlidir” anlayışını benimseyin.
Küçük Hedefler Belirleme: Büyük bir rapor yazmak yerine, her gün bir sayfa yazmayı hedefleyin.
Gerçekçi Zaman Çizelgeleri: Bir projeyi bitirmek için bir hafta yerine, her gün belirli bir süre ayırın.
Ödüllendirme Sistemi: Bir görevi tamamladığınızda, kendinizi bir kahve molasıyla ödüllendirin.
Çalışma Ortamını Optimize Etme: Çalışma masanızı dağınıklıktan arındırın ve telefonunuzu sessize alın.
Zaman Yönetimi Teknikleri: 25 dakika çalışıp 5 dakika mola veren Pomodoro tekniğini deneyin.
Olumlu Alışkanlıklar Geliştirme: Her gün aynı saatte çalışmaya başlama alışkanlığı kazanın.
Destek ve Sorumluluk: Bir arkadaşınızla hedeflerinizi paylaşın ve birbirinizi motive edin.
Kendinizi Affedin: Bir gün görevinizi yapamazsanız, ertesi gün telafi edin ve suçluluk duymayın.
Değerlendirme ve Ayarlama: Haftalık olarak ilerlemenizi gözden geçirin ve gerekirse planınızı değiştirin.
Erteleme Nedir? Neden Erteleriz? Döngüyü Nasıl Kırarız?
Klinik Psikolog Tuğçe Turanlar
Seans Odası Sakinleri (S.O.S.) Podcast
Kaynaklar
Klingsieck, K. B. (2013). Procrastination. European psychologist.
Day, V., Mensink, D., & O’Sullivan, M. (2000). Patterns of academic procrastination. Journal of College Reading and Learning, 30(2), 120-134.
Devamı