Duygusal Bağımlılık: İçsel Özgürlüğünüzü Geri Kazanın

Duygusal bağımlılık, bireyin kendini tamamlanmış hissetmek için belirli duygulara ya da ilişkilere bağımlı hale gelmesidir. Bu bağımlılık genellikle çözülmemiş duygusal yaralardan, karşılanmamış ihtiyaçlardan ya da çocukluktan gelen davranış kalıplarından kaynaklanır. Duygusal bağımlılıktan kurtulmak, bu bağımlılığın doğasını anlamayı, etkilerini fark etmeyi ve duygusal bağımsızlık ile içsel şifaya yönelik bilinçli adımlar atmayı gerektirir.

Bu yazıda, duygusal bağımlılığın ne olduğunu, nedenlerini, belirtilerini ve bundan kurtulmanın yollarını ele alacağız.

---

Duygusal Bağımlılık Nedir

Duygusal bağımlılık, bireyin belirli duygusal deneyimleri bilinçsizce tekrar aradığı bir döngüyü ifade eder. Bu deneyimler zarar verici ya da yıkıcı olsa bile, birey kendini bu duygulara çekilmiş hisseder. Örneğin, bazı kişiler çatışma, reddedilme ya da drama dolu ilişkilere sürekli çekilir çünkü bu duygular onlara tanıdık gelir ve geçmişten gelen köklü bir duygusal kalıbı yeniden güçlendirir.

Madde bağımlılığından farklı olarak, duygusal bağımlılık dışsal bir madde yerine içsel deneyimlere dayanır. Çoğu zaman geçmiş travmalar ya da karşılanmamış duygusal ihtiyaçlarla bağlantılıdır.

---

Duygusal Bağımlılık Belirtileri

Duygusal bağımlılıkla mücadele ettiğinizi gösteren bazı yaygın belirtiler şunlardır:

1. Zararlı Kalıpların Tekrarı: Sürekli olarak duygusal acıya neden olan ilişkilere ya da durumlara çekilmek.
2. Aşırı Bağlılık: Terk edilme korkusu ya da sürekli başkalarından onay bekleme ihtiyacı.
3. Duygusal Yükseliş ve Düşüşler: Pozitif ya da negatif, yoğun duyguları arzulamak.
4. Yalnızlıkla Baş Edememek: Başkalarının onayı olmadan rahat ya da tatmin olmuş hissedememek.
5. Kırmızı Bayrakları Görmezden Gelmek: Sağlıksız ilişkilere zararını bildiğiniz halde devam etmek.

---

Duygusal Bağımlılıktan Kurtulmanın Yolları

1. Kalıbı Fark Edin
   İlk adım, duygusal bağımlılığı fark etmek ve kabul etmektir. İlişkilerinizi ve duygusal deneyimlerinizi gözden geçirin. Sürekli çatışma, reddedilme ya da ihtiyaç hissi gibi tekrar eden temalar var mı? Bu kalıpları tespit etmek değişim için temel bir adımdır.
2. Kök Nedenleri Anlayın
   Duygusal bağımlılık genellikle çocuklukta yaşanan ihmal, terk edilme ya da duygusal güven eksikliğinden kaynaklanır. Terapinin ya da öz farkındalığın yardımıyla bu kökenleri keşfedebilir ve bağımlılıklarınıza anlam kazandırabilirsiniz.
3. Duygusal Farkındalık Geliştirin
   Farkındalık uygulamaları yaparak, duygusal tetikleyicilerinizi yargılamadan gözlemleyin. Eski kalıplara çekildiğinizi fark ettiğinizde, farklı bir seçim yapma gücünüz olduğunu hatırlayın.
4. Duygusal Bağımsızlık İnşa Edin
   Kendilik değerini dışsal onaya dayandırmadan geliştirin. Size mutluluk ve tatmin getiren hobiler, öz bakım rutinleri ya da yeni becerilerle dolu bir yaşam oluşturun. Amaç, başkalarına bağımlı olmadan anlamlı bir yaşam yaratmaktır.
5. Sağlıklı Sınırlar Belirleyin
   Duygusal bağımlılığı sürdüren ilişkilere ya da durumlara “hayır” demeyi öğrenin. Sınır koymak, duygusal enerjinizi korur ve daha sağlıklı etkileşimler için alan yaratır.
6. Profesyonel Destek Alın
   Bir terapistle çalışmak, duygusal bağımlılığı kırmada son derece değerli olabilir. EMDR ya da Psikodinamik Psikoterapi, Şema Terapi gibi yöntemler, derin yaraları ele alarak olumsuz kalıpları yeniden şekillendirebilir.
7. Sağlıklı İlişkilerle Çevrenizi Sarın
   Büyümenizi destekleyen ve sınırlarınıza saygı duyan insanlarla bir arada olun. Sağlıklı ilişkiler, duygusal bağımlılıktan kurtulmanız için gerekli olan dengeyi ve desteği sağlar.
8. Kendinize Şefkat Gösterin
   Bu süreç boyunca kendinize karşı nazik olun. Duygusal bağımlılığı aşmak zordur ve ilerlemenizi takdir etmek, küçük zaferleri kutlamak önemlidir.

---

Terapinin Duygusal Bağımlılıktaki Rolü

Terapiler, duygusal bağımlılığı besleyen kalıpları anlamanıza ve çözmenize yardımcı olabilir. Psikodinamik terapi, bağımlılığınızın bilinçdışı kökenlerine inerken, bilişsel-davranışçı terapi (BDT) olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmek için araçlar sunar. Ayrıca, mindfulness tabanlı yaklaşımlar duygusal tetikleyicilere daha sağlıklı bir şekilde yanıt vermenizi öğretir.

---

Sonuç

Duygusal bağımlılıktan kurtulmak, duyguları bastırmak değil, onları anlamak ve iyileştirmekle ilgilidir. Bu, öz farkındalık, öz şefkat ve kişisel gelişim yolculuğudur. Zararlı kalıplardan kurtulup duygusal bağımsızlık geliştirdikçe, içsel özgürlüğün ve tatminin sizi nasıl bulduğunu göreceksiniz.

İlk adımı atmaya hazırsanız, uzman bir terapistten destek almayı düşünebilirsiniz. Unutmayın, şifa bir süreçtir ve atılan her küçük adım sizi özgürlüğünüze biraz daha yaklaştırır.

---

Klinik Psikolog Tuğçe Turanlar

Yule Psikoloji

Kaynaklar:

• Carnes, P. (2018). The Betrayal Bond: Breaking Free of Exploitive Relationships. Health Communications, Inc.
• Levine, A., & Heller, R. (2010). Attached: The New Science of Adult Attachment and How It Can Help You Find – and Keep – Love. Penguin Publishing Group.
• Van der Kolk, B. (2014). The Body Keeps the Score: Brain, Mind, and Body in the Healing of Trauma. Viking.

Devamı

Kumar Bağımlılığı Nedir ve Nasıl Tedavi Edilir

Kumar bağımlılığı, bireylerin hayatını ciddi şekilde etkileyen, kontrolsüz kumar oynama davranışı ile karakterize edilen bir bozukluktur. DSM-5’te “Madde ile İlişkili Olmayan Bozukluklar” kategorisinde yer alması, bu durumun bağımlılık spektrumunda değerlendirildiğini göstermektedir. Bu yazıda kumar bağımlılığının belirtilerinden, nedenlerinden ve tedavi yöntemlerinden detaylı bir şekilde bahsedilecektir.

Kumar Bağımlılığı Nedir?

 

Kumar bağımlılığı, bireylerin kumar oynama davranışını kontrol edemediği, bu nedenle sosyal, mesleki ve ailevi alanlarda ciddi işlev kaybına neden olan bir bağımlılık türüdür. Diğer bağımlılıklar gibi, kumar bağımlılığı da kronik, tekrarlayan bir seyir izler ve bireylerin kendi başlarına bu durumdan kurtulmaları genellikle zordur.

DSM-5’e göre kumar bağımlılığının tanı ölçütleri arasında şunlar bulunur:

• Dürtü kontrolü kaybı: Kumar oynama davranışını kontrol edememe,
• Tolerans geliştirme: Daha fazla heyecan hissi için artan miktarlarda parayla kumar oynama ihtiyacı,
• Yoksunluk belirtileri: Kumar oynayamadığında huzursuzluk ve sinirlilik,
• Sosyal ve mesleki kayıplar: Kumar oynama nedeniyle işten veya aile ilişkilerinden kopma,
• Maddi kayıpların telafisi: Kaybedilen parayı geri kazanma çabası (kayıpları kovalamak).

Bu ölçütlerden en az dördünün bulunması, kumar bağımlılığı tanısı için yeterlidir.

Kumar Bağımlılığının Epidemiyolojisi

 

Kumar bağımlılığı, toplumun %0,1 ile %2,7’sinde görülmektedir. Risk faktörleri arasında şunlar yer alır:

• Erkek cinsiyet,
• Genç yaş,
• Düşük sosyoekonomik düzey,
• Psikiyatrik eş tanılar (örneğin, depresyon, anksiyete),
• Olumsuz çocukluk deneyimleri.

Kadınlar genellikle kumar davranışını kişisel sorunlardan kaçış amacıyla sergilerken, erkekler stratejik oyunlara ve daha yüksek risk içeren kumar türlerine yönelme eğilimindedir. Ayrıca, kumar bağımlılığı olan bireylerin intihar riski, genel nüfusa kıyasla önemli ölçüde daha yüksektir.

Kumar Bağımlılığının Nedenleri

 

Kumar bağımlılığı, biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Bu nedenleri daha ayrıntılı inceleyelim:

Biyolojik Faktörler:

• Dopamin ve serotonin sistemleri: Beyindeki ödül mekanizmalarını etkileyen bu nörotransmitterlerin düzensizliği, kumar bağımlılığını tetikleyebilir.
• Genetik yatkınlık: Kumar bağımlılığı olan bireylerin birinci derece akrabalarında bu tür davranışların görülme sıklığı daha yüksektir.

Psikolojik Faktörler:

• Bilişsel çarpıtmalar: Kumar oynayan bireyler genellikle “şans döngüsü” veya “kayıpları kovalamak” gibi irrasyonel düşüncelere sahiptir.
• Dürtüsellik: Riskli kararlar alma ve ani dürtülere karşı koyamama eğilimi, kumar bağımlılığı ile ilişkilidir.

Çevresel Faktörler:

• Erişim kolaylığı: Kumar oynama imkanlarının yaygın olduğu bölgelerde bağımlılık riski daha yüksektir.
• Sosyal etkiler: Aile veya arkadaş çevresinde kumar oynama davranışının yaygın olması bağımlılığı artırabilir.

Tedavi Yöntemleri

 

Kumar bağımlılığı tedavisinde kullanılan yöntemler, bireyin ihtiyaçlarına ve bağımlılık düzeyine göre değişiklik gösterebilir. Bu yöntemler arasında farmakoterapi, psikoterapi ve bireyin kendi kendine baş etme mekanizmalarını geliştirebileceği yöntemler yer alır.

 

Farmakoterapi

 

• Opioid Reseptör Antagonistleri: Naltrekson ve nalmefen gibi ilaçlar, kumar oynama dürtüsünü baskılayarak bireyin bağımlılık döngüsünü kırmasına yardımcı olabilir.
• SSRI’lar (Selektif Serotonin Geri Alım İnhibitörleri): Depresyon ve anksiyete gibi eşlik eden rahatsızlıklarda yarar sağlayabilir.
• Lityum ve Diğer Glutamaterjik İlaçlar: Bipolar bozukluk gibi eşlik eden durumlarda kullanılabilir.
• Antipsikotikler: Aşırı dürtüsellik veya kontrol kaybı yaşayan bireylerde yardımcı olabilir.

 

Psikoterapi Yöntemleri

 

Psikoterapi, kumar bağımlılığı tedavisinde en etkili yöntemlerden biridir. Farklı terapi yaklaşımları bireyin bağımlılık davranışlarını anlamasına ve değiştirmesine yardımcı olur.

 

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT):

BDT, kumar bağımlılığı tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Bireyin kumar davranışını sürdüren irrasyonel düşünceleri (örneğin, “Bir sonraki elde kazanacağım” gibi) tanımlamasına ve bu düşünceleri değiştirmesine odaklanır. Ayrıca, bireyin stresle başa çıkma becerilerini geliştirmesine yardımcı olur.

Motivasyonel Görüşme (MG):

Değişim motivasyonunu artırmaya odaklanan bu terapi yöntemi, özellikle değişime direnci olan bireylerde etkili olabilir. Bireyin kumar oynamayı bırakma isteğini güçlendirir.

EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme):

EMDR terapisi, özellikle travma ve stresle ilişkili kumar bağımlılığı vakalarında etkili bir yöntemdir. Kumar bağımlılığı genellikle geçmişteki duygusal travmalarla ilişkili olabileceğinden, EMDR, bireyin bu travmalarını yeniden işlemesine ve tetikleyici durumlara karşı duyarsızlaşmasına yardımcı olabilir.

• EMDR, bağımlılığın altında yatan stresörleri hedef alır. Örneğin, bir bireyin kumara başlama nedeni travmatik bir kayıp veya yoğun duygusal stres olabilir. Bu terapiyle, birey bu travmayı yeniden işleyecek ve kumar dürtüsüne karşı dayanıklılık geliştirecektir.
• EMDR ayrıca bağımlılık döngüsüne katkıda bulunan olumsuz inançları (“Yetersizim,” “Başarısızım”) yeniden çerçeveleyerek bireyin özgüvenini artırabilir.

Şema Terapi:

Kumar bağımlılığına yol açabilecek duygusal ve davranışsal örüntüleri ele alır. Özellikle “duygusal yoksunluk” veya “başarısızlık” gibi temel şemalar üzerinde çalışarak bireyin bağımlılık davranışını sürdüren duygusal ihtiyaçlarını anlamasına yardımcı olur.

Grup Terapisi:

Bireylerin benzer deneyimler yaşayan kişilerle etkileşim kurmasını sağlar. Grup desteği, yalnızlık hissini azaltır ve bireylerin tedavi sürecine bağlı kalmasını teşvik eder.

Aile Terapisi:

Kumar bağımlılığı, bireyin aile dinamiklerini de etkiler. Aile terapisinde, aile üyeleri bağımlılık davranışının etkilerini anlamaya ve bireye destek olmaya odaklanır.

Diyalektik Davranış Terapisi (DDT):

Bu terapi, dürtü kontrol sorunları üzerinde çalışır ve bireye duygusal regülasyon becerileri kazandırır. Özellikle, bireyin stresle başa çıkmasını ve kumar oynama dürtüsüne direnmesini sağlar.

 

Kumar Bağımlılığı ile Kendi Kendine Baş Etme Yöntemleri

 

Bireylerin tedavi sürecine ek olarak kendi kendine uygulayabileceği yöntemler de iyileşme sürecinde önemlidir:

Tetikleyicilerden Uzak Durun:

Kumar dürtüsünü tetikleyen yerlerden, kişilerden veya durumlardan kaçının. Örneğin, kumar mekanlarından uzak durmak veya kumarla ilgili sosyal çevreyi değiştirmek önemlidir.

Sağlıklı Alışkanlıklar Geliştirin:

Egzersiz, meditasyon, hobi edinme gibi aktiviteler, stresle başa çıkmayı ve kumar dürtüsünü kontrol etmeyi kolaylaştırır.

Finansal Sorumluluğu Devredin:

Mali kaynaklarınızı bir aile üyesine veya güvendiğiniz bir kişiye devrederek kumar oynamayı engelleyebilirsiniz. Ayrıca, kumar sitelerine erişimi sınırlandıran uygulamaları kullanabilirsiniz.

Günlük Tutun:

Kumar oynama isteğinizi tetikleyen durumları yazın ve bunlarla başa çıkmak için kullandığınız yöntemleri kaydedin. Bu, ilerlemenizi görselleştirmenizi sağlar.

Sosyal Destek Alın:

Kendi kendine yardım grupları, bağımlılıkla mücadelede etkili bir destek sağlayabilir.

Alternatif Ödül Sistemleri Kurun:

Kumar yerine hedef odaklı bir ödül sistemi geliştirin. Örneğin, kumar oynamadığınız bir hafta boyunca kendinizi küçük bir ödülle motive edin (örneğin, bir kitap veya sevdiğiniz bir aktivite).

Bilişsel Çalışmalar Yapın:

Kumar bağımlılığına yol açan irrasyonel düşünceleri fark etmeye çalışın. “Bu sefer şans dönecek” gibi düşünceler yerine daha mantıklı değerlendirmeler yapmayı öğrenin.

 

Sonuç

 

Kumar bağımlılığı, bireylerin yaşamını derinden etkileyen ve çözümü genellikle profesyonel destek gerektiren bir sağlık sorunudur. Tedavi sürecinde Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), güçlü bilimsel kanıtlarla desteklenen en etkili yöntemlerden biri olarak öne çıkmaktadır. Bu terapi, bireyin irrasyonel düşünce kalıplarını değiştirmesine ve kumar davranışını tetikleyen durumlarla başa çıkmasına yardımcı olur. EMDR Terapisi, özellikle bağımlılığın altında yatan travmatik deneyimlerin ele alınmasında etkili bir araçtır ve bağımlılığın tetikleyicilerine karşı bireyin duyarsızlaşmasını sağlar.

 

Bireysel terapi yöntemlerinin yanı sıra, Grup Terapisi gibi destek grupları, sosyal izolasyonu azaltarak bireyin iyileşme sürecine bağlılığını artırabilir. Motivasyonel Görüşme (MG) ise, değişim isteği düşük olan bireylerde motivasyonu güçlendiren bir yöntem olarak tedavi sürecine değer katar.

 

Tedavi süreci boyunca bireylerin kendi kendine uygulayabileceği yöntemler de önemli bir rol oynar. Tetikleyicilerden uzak durmak, sağlıklı alışkanlıklar geliştirmek, mali sorumluluğu devretmek ve günlük tutmak gibi stratejiler, bireyin bağımlılık davranışını kontrol altına almasına yardımcı olabilir. Ancak, bu yöntemler genellikle profesyonel terapi desteği ile birleştiğinde daha etkili sonuçlar verir.

 

Kumar bağımlılığı tedavisinde multidisipliner bir yaklaşım, bireyin bağımlılık döngüsünü kırmasına, daha sağlıklı bir yaşam sürmesine ve sosyal ilişkilerini yeniden inşa etmesine olanak tanır. Bilimsel kanıtlara dayalı tedavi yöntemlerinin yanı sıra bireysel ve toplumsal farkındalığın artırılması, bu bağımlılığın neden olduğu sağlık ve sosyal sorunların azaltılmasında kritik öneme sahiptir.

 

Unutulmamalıdır ki, bağımlılık bir irade zayıflığı değil, bir sağlık problemidir. Bu nedenle, bireylerin destek aramaktan çekinmemeleri ve toplumun bu süreçte bireylere empati ile yaklaşması, tedavi sürecinin başarısını artıracaktır.

 

Türkiye’de Destek Grupları

 

Türkiye’de kumar bağımlılığıyla mücadele eden bireyler için çeşitli destek grupları ve kurumlar bulunmaktadır:

• Yeşilay Danışmanlık Merkezi (YEDAM): YEDAM, kumar bağımlılığı konusunda ücretsiz psikolojik ve sosyal destek hizmetleri sunmaktadır. Ayrıca, ailelere yönelik bilgilendirme ve destek programları da düzenlemektedir. (Yedam)
• Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı (TBM): TBM, bağımlılıklarla mücadelede farkındalık oluşturmak amacıyla eğitim programları ve kaynaklar sunmaktadır. (TBM)

Klinik Psikolog Tuğçe Turanlar

Yule Psikoloji

Kaynakça

1. Çakmak, S., & Tamam, L. (2018). Kumar Oynama Bozukluğu: Genel Bir Bakış. Bağımlılık Dergisi – Journal of Dependence.
2. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5).
3. Potenza, M. N. (2014). Gambling disorder. JAMA Psychiatry.
4. Shapiro, F. (2001). Eye Movement Desensitization and Reprocessing: Basic Principles, Protocols, and Procedures.
5. Kim, S. W., & Grant, J. E. (2001). Pharmacotherapy for pathological gambling. CNS Drugs.
6. Grant, J. E., & Potenza, M. N. (2006). Pathological gambling: Clinical and neurobiological features. American Journal of Psychiatry.
7. Yeşilay Danışmanlık Merkezi (YEDAM). (n.d.). Kumar bağımlılığı hakkında bilgi ve destek. https://yedam.org.tr
8. Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı (TBM). (n.d.). https://tbm.org.tr

Devamı

Dopamin Nedir

Devamı

Motivasyonel Görüşme

Motivasyonel Görüşme: Değişim İçin İçsel Gücünüzü Keşfedin

Değişim, hayatın kaçınılmaz bir parçasıdır; ancak bazen bu değişimi kabul etmek ve üzerinde çalışmak zor olabilir. İster madde bağımlılığı, ister sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri olsun, Motivasyonel Görüşme bireyin kendi değişim yolculuğunda güçlü ve yetkin hissetmesine yardımcı olur.

Motivasyonel Görüşmenin Temelleri

MG, William Miller tarafından 1980’lerde, özellikle alkol ve madde kullanımı ve bağımlılığı tedavisinde etkili bir yöntem olarak geliştirilmiştir. MG, motivasyonu bir kişilik özelliği değil, bir durum olarak görür ve bireyin kendi değişimine hazır olup olmadığını önemser. Motivasyon eksikliği veya değişime direnç, müdahale edilebilecek ve dönüştürülebilecek bir durum olarak ele alınır.

Nasıl Çalışır

MG, danışanın ambivalansını (kararsızlığını) çözerek değişim için içsel motivasyonu güçlendirir. Danışmanlar, bireyin kendi değerleri ve hedefleri doğrultusunda, değişime yönelik kararlar almasına yardımcı olur. Bu süreçte, empati kurma, dirençle çalışma, öz yeterlilik inancını güçlendirme ve çelişkileri ortaya çıkarma gibi temel ilkeler devreye girer.

Uygulama Alanları

Başlangıçta madde bağımlılığı tedavisinde kullanılan MG, zamanla obezite, diyabet yönetimi, sigara bırakma ve hatta kronik ağrı gibi geniş bir yelpazede sağlık davranışlarının değiştirilmesi amacıyla da uygulanmaya başlanmıştır. Araştırmalar, MG’nin bireyleri sağlıklı davranış değişikliklerine teşvik etmede etkili olduğunu göstermektedir.

Motivasyonel Görüşme Teknikleri

MG, açık uçlu sorular sorma, aktif dinleme, danışanın değişime dair konuşmalarını teşvik etme ve onların değişim sürecine aktif katılımını sağlama gibi teknikler üzerine kuruludur. Bu yaklaşım, bireyin kendi değişim sürecinde aktif bir rol almasını ve kendine olan inancını güçlendirmesini teşvik eder.

Türkiye’deki Durum

Türkiye’de de motivasyonel görüşme, sağlık profesyonelleri tarafından giderek daha fazla kabul görmekte ve uygulanmaktadır. Çeşitli sağlık alanlarında yapılan araştırmalar ve uygulamalar, MG’nin bireylerin sağlıklı davranış değişiklikleri yapmalarına önemli ölçüde yardımcı olduğunu ortaya koymaktadır.

Motivasyonel Görüşme, bireyin kendi iç dünyasında bir keşif yolculuğudur. Bu yolculuk, bireyin kendi değişimine liderlik etmesi, kendi kararlarını alması ve hayatında olumlu değişiklikler yapması için gerekli desteği ve rehberliği sağlar. Eğer siz de hayatınızda bir değişiklik yapmayı düşünüyorsanız, motivasyonel görüşme sizin için doğru bir adım olabilir.

Motivasyonel Görüşme Nasıl Fark Yaratır?

Değişim sürecinde bireyler sık sık kararsızlık, korku ve ambivalans ile karşılaşır. MG, bu duyguları tanımak ve onlarla çalışmak için güvenli bir alan sağlar. Danışan merkezli yaklaşımıyla, bireyin kendi içsel motivasyonunu keşfetmesine ve güçlendirmesine yardımcı olur. Bu süreçte, bireylerin kendi hedeflerine ulaşma yolunda özgür ve desteklenmiş hissetmeleri sağlanır.

Değişime Hazırsanız

Eğer siz de bir alışkanlığı bırakmak, daha sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek veya hayatınızda olumlu değişiklikler yapmak istiyorsanız, motivasyonel görüşme bu süreçte size rehberlik edebilir. Bu yöntemle çalışmak, hedeflerinize ulaşma konusunda daha bilinçli ve motive olmanıza yardımcı olur.

Uzman Bir Danışman Bulun

Motivasyonel görüşme, eğitimli sağlık profesyonelleri tarafından uygulanır. Bu alanda uzmanlaşmış bir danışman veya terapist bulmak, değişim yolculuğunuzda size özel ve etkili bir destek sağlayacaktır. Türkiye’de bu alanda hizmet veren birçok profesyonel bulunmaktadır. İhtiyaçlarınıza en uygun desteği alabilmek için, danışmanınızın eğitim ve deneyimlerini göz önünde bulundurun.

Kendi Değişim Hikayenizi Yazın

Motivasyonel görüşme, bireyin kendi hikayesinin yazarı olabileceği bir fırsat sunar. Kendi değişim hikayenizi yazarken, bu yolculuğun size öğreteceği dersler ve kazandıracağı içgörüler sizi daha güçlü ve bilinçli bir birey yapacaktır. Hayatınızda yapmak istediğiniz değişiklikler ne olursa olsun, motivasyonel görüşme, bu değişimi gerçekleştirmek için ihtiyacınız olan içsel gücü bulmanıza yardımcı olabilir.

Sonuç

Değişim, zaman zaman zorlayıcı ve korkutucu olabilir, ancak aynı zamanda büyüme ve gelişme için de bir fırsattır. Motivasyonel görüşme, bireylerin kendi içlerindeki değişim gücünü keşfetmelerine ve kullanmalarına yardımcı olur. Kendi potansiyelinizin farkına varmak ve hayatınızı istediğiniz yönde şekillendirmek için motivasyonel görüşmeyi deneyimleyin. Değişim yolculuğunuzda size başarılar dileriz.

Yule Psikoloji Enstitüsü

yulepsikoloji@gmail.com

 

Devamı

Methamphetamine and Its Effects on the Brain

Methamphetamine

Methamphetamine is a stimulant substance that affects the central nervous system by causing the release of dopamine, norepinephrine, and serotonin at nerve endings and preventing their reuptake, leading to an increase in their effects.

Methamphetamine can easily cross the blood-brain barrier and rapidly penetrate the brain.

It disrupts the brain’s chemistry, leading to severe depression and causing persistent anhedonia (loss of pleasure) in individuals who are addicted.

At high doses, methamphetamine induces euphoria (a feeling of well-being) by increasing alertness, motivation, and short-term brain activity. It postpones the states of sleeplessness and fatigue to create a state of euphoria. Individuals who have not slept for a long time may suddenly fall asleep at an unexpected moment.

In cases of short-term use, methamphetamine enhances an individual’s attention and self-confidence, facilitates memory functions and learning, and increases sexual desire.

Due to its enhancement of physical performance, methamphetamine can be misused as a doping agent in sports competitions.

The use of methamphetamine may increase an individual’s propensity for violence.

It may lead to reduced appetite and increased basal metabolism, resulting in weight loss for the individual.

Users may exhibit various psychotic features including paranoia, tactile and auditory hallucinations, mood swings, obsessions, and delusions.

Long-term use of methamphetamine can lead to damage to dopamine cells in the brain and a decrease in dopamine levels, resulting in serious movement disorders similar to Parkinson’s Disease.

Parkinson’s Disease: A group of cells in the substantia nigra, known as the black substance, produces a chemical substance called “dopamine.” Dopamine enables the initiation of movements and ensures their smooth and coordinated execution. In Parkinson’s disease, a decrease in the cells in the black substance leads to a deficiency of dopamine, resulting in the manifestation of the disease’s symptoms. Alongside the symptoms related to movement, patients may experience various other complaints. These may include fatigue, decreased cognitive functions, depression, anxiety, behavioral disorders, visual impairments, weight loss, sleep abnormalities, and pain.

What Are the Damages to the Brain

Long-term methamphetamine use causes both functional and structural damage to the brain.

During the addiction process, the user’s brain becomes accustomed to the substance. Therefore, the return of altered biochemical activity to normal after discontinuing drug use may take time. However, because meth damages brain cells, the extent of reversibility depends on the extent of the damage. If damage occurs in an area where other brain cells can compensate, the individual’s symptoms may improve. In areas with more specialized and fewer cells, repair might be possible but challenging.

Long-term Methamphetamine Use Harms the Brain in Three Ways:

• Inducing Acute Neurotransmitter Changes: Prolonged meth use directly alters the brain’s cellular transporters and receptors, which play a role in regulating mood. This can lead to chronic impairments and symptoms such as irritability, apathy, anger, depression, insomnia, and anxiety.
• Brain Cell Death: Heavy methamphetamine use is known to cause cell death in regions associated with self-control, including the frontal lobes, caudate nucleus, and hippocampus. Damage in these areas can manifest in various psychiatric symptoms. Cell death in these regions is irreversible and can lead to long-lasting alterations.
• Rewiring the Brain’s Reward System: Methamphetamine addiction also damages the brain’s reward center, with changes often being permanent in regions such as the ventral tegmental area (VTA), nucleus accumbens, and frontal lobes. Alterations in the reward center are responsible for the individual’s cravings when quitting the substance.

In conclusion, prolonged methamphetamine use inflicts significant harm on the brain, affecting neurotransmitter balance, causing cell death in crucial regions, and disrupting the brain’s reward system. The extent of recovery and rehabilitation depends on the severity of the damage and the brain’s capacity for compensation and repair.

The Likelihood of Reversing Brain Damage

In a study conducted by Temple University’s Department of Psychology and the Substance Abuse Research Center:

Users who abstained from methamphetamine for 6 months scored lower in motor skills, verbal abilities, and psychological tasks compared to a group that had never used the substance. However, after 12-17 months, their scores in motor and verbal skills became comparable to those who had never used. Yet, they continued to experience difficulties in performing psychological tasks, exhibiting a higher likelihood of depression, apathy, and aggression.

What to Expect After Quitting Methamphetamine Use

The possibility of restoring normal brain functions varies from individual to individual. Determining factors include the duration and frequency of substance use. Within 6-12 months after discontinuation, the following improvements in functions and/or symptoms can be anticipated:

Reduced nightmares, Improvement in depression and anxiety, Enhanced focus and attention, Normalization of brain receptors and transporters, Decreased tension and emotional anger, Restoration of neurotransmitter activity in brain regions governing personality, Stabilization of mood fluctuations.

However, one aspect that may not easily recover is an individual’s experience of drug cravings, which can persist even after years of abstinence. This particular issue often arises from damage to the brain’s reward system due to:

Diminished levels of dopamine and serotonin transporters

The depletion of dopamine and serotonin due to methamphetamine use can lead to a series of extreme mood swings, ranging from initial euphoria to subsequent periods of severe depression, apathy, and hopelessness.

 

Effects of Methamphetamine

Research indicates that damage to the dopamine transporter system can be significantly repaired over time with substantial abstinence. However, neural loss within the CNS cannot be fully reversed. The CNS can recover some partial functions lost to a significant degree due to a mechanism known as neural plasticity. (The ability of neurons and other structures in the brain to change and expand their functions due to severe injuries, because significant environmental cues force the remaining neurons in the brain to take on other functions). Nevertheless, this function is limited, and there is considerable individual variability in the recovery process. Individuals chronically using methamphetamine can experience a range of lasting neurological and cognitive effects.

Long-Term Cognitive Effects Associated with Methamphetamine Use

The list of cognitive and emotional effects resulting from chronic methamphetamine use continues to expand based on research. The following cognitive domains indicate significant impairment as a result of chronic methamphetamine use:

Attention

Damage to neurons in the frontal and prefrontal cortex results in chronic issues related to sustained attention, shifting focus, and concentration, often persisting even after substantial abstinence.

Judgment and Problem Solving

The damage resulting from methamphetamine use affects the individual’s ability to suppress impulses, leading to weak judgment and problem-solving abilities. The extent of this functional impairment will vary from person to person. Some individuals might be more impulsive and require initial assistance in controlling their behaviors, while others might exhibit deeper deficiencies.

Memory

Research studies have shown significant reduction in the ability to encode and recall information both in animals and humans after chronic methamphetamine use.

Motor Difficulties

Damage in a series of neurons in the brain’s white matter pathways is associated with changes in motor functions, including reaction time, coordination in fine and complex skills, and even basic functions such as walking.

Emotional Control

An individual’s ability to regulate and control their emotional states and/or genuine emotional experiences.

Individuals chronically using methamphetamine might experience emotional imbalances that can lead to mood swings, chronic depression, persistent apathy, loss of motivation, aggression issues, hostility, irritability, and even self-harm and/or suicidal behaviors.

This reflects both neurotransmitter depletion and structural damage resulting from chronic methamphetamine use.

Clinical Psychologist Tuğçe Turanlar

Effects of Methamphetamine on the Brain

FOR THOSE IN NEED OF MORE DETAILED ACADEMIC INFORMATION ABOUT METHAMPHETAMINE

Pharmacology of Methamphetamine

The net result of methamphetamine is the excessive stimulation of monoaminergic pathways in the central and peripheral nervous systems, which can lead to severe dysfunction and even neuronal degeneration in many brain regions, including the striatum, prefrontal cortex, and hippocampus.

Peripheral release of monoamine neurotransmitters leads to acute effects such as euphoria, increased mental sharpness, positive mood, social and sexual disinhibition, as well as systemic sympathomimetic effects.

The effects of methamphetamine on the dopaminergic, noradrenergic, serotonergic, and opioidergic neurotransmitter systems result in behavioral and cognitive changes shortly after use.

Pharmacokinetic Properties of Methamphetamine

Inhaling methamphetamine as smoke or injecting it intravenously leads to almost instantaneous onset of a euphoric feeling that lasts for several minutes.

After intranasal and oral administration, reaching the peak euphoric state takes approximately 5 and 20 minutes, respectively, and the effect has been reported to last between 8 to 12 hours.

The substance is largely metabolized in the liver and then excreted by the kidneys.

EFFECTS OF METHAMPHETAMINE

Repeated monoamine release in the central nervous system (CNS) is responsible for various neurological and psychiatric issues observed in methamphetamine users.

Excessive dopaminergic function leads to psychotic symptoms, while disruptions in glutamatergic, GABAergic, cholinergic, and opioidergic transmission result in other symptoms such as aggression, depression, motor disorders, and sleep disturbances.

Short-term effects of methamphetamine include euphoria, alertness, wakefulness, increased confidence, hyperactivity, and loss of appetite.

Dopamine release is responsible for the euphoric effects of methamphetamine, but prolonged use of the drug induces molecular changes in the dopamine system and contributes to terminal nerve damage in the brain. This leads to impaired motor skills, rapid cognitive decline, increased anxiety, psychotic disorders, violent behavior, hallucinations, delusions, and depression.

At higher doses, methamphetamine induces aggression, restlessness, repetitive behaviors, agitation, confusion, anxiety, irritability, dysphoria, violent behavior, psychomotor disturbances, stereotypes, auditory hallucinations, panic, and paranoia.

In the late stages of high-dose methamphetamine use, euphoria is replaced by negative symptoms such as anxiety and feelings of emptiness, along with many of the previously described symptoms.

Withdrawal from Methamphetamine

The withdrawal period from methamphetamine is subjectively uncomfortable but not life-threatening.

The intensity and duration of withdrawal syndrome vary. Common symptoms include depression, fatigue, hypersomnia, increased appetite, irritability, anxiety, aggression, and intense cravings for methamphetamine.

Depressive symptoms are the most prominent feature of methamphetamine withdrawal and can persist even after a 2-week abstinence period.

During this time, depression and anxiety can lead to suicidal thoughts. Aversion to the drug can last at least 5 weeks, with users being particularly vulnerable to relapse between days 7 to 14 of abstinence.

Methamphetamine Psychosis

Psychosis that occurs during single-use or withdrawal is usually temporary, but chronic methamphetamine use increases susceptibility to psychotic disorders.

An observational study in Thailand showed that a quarter of patients with methamphetamine psychosis were diagnosed with schizophrenia within 5 years of their initial hospitalization.

Depression, suicidal behavior, violence, psychosis, poor physical health, and extreme weight loss are highlighted problems in methamphetamine users.

Depressive symptoms and suicidal thoughts can occur during active drug use, withdrawal, and even abstinence periods.

Mood shifts and impulsive behavior are components of methamphetamine-related psychiatric syndromes; their most serious consequence is an increased tendency toward suicide.

High-risk methamphetamine users have been reported to exhibit elevated levels of accidents and suicide compared to the normal population.

Pharmacotherapy for Methamphetamine Use Disorder

There is no approved medication to treat methamphetamine use disorder, and pharmacotherapy is recommended as an adjunct to psychosocial interventions rather than a primary component of treatment. Investigated medications for methamphetamine use disorder include acetylcysteine, antidepressants, antiepileptic drugs, atypical antipsychotics, calcium antagonists, muscle relaxants, opioid antagonists, psychostimulants, and varenicline. Methamphetamine-associated psychosis, depressive syndromes, anxiety, and sleep disorders, as well as persistent or co-occurring syndromes related to methamphetamine, are generally treated symptomatically.

Medication administration should be done with caution, considering the possibility of concurrent substance use. If the patient requires treatment for evident agitation, aggression, or psychotic symptoms, benzodiazepines should be the preferred initial agents.

If benzodiazepines are insufficient to calm the patient, especially if they have delusions or hallucinations, the addition of an antipsychotic medication could be considered. Patients with methamphetamine use disorder should be recommended for qualified withdrawal treatment for a minimum of three weeks, and acute treatment should be combined with other psychotherapeutic methods such as behavioral therapy or contingency-based therapy (reward-focused therapy) as soon as possible.

SOURCE

Metamfetamin ve Beyin Üzerindeki Etkileri

Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences 2018;31:1-10 Editoryal / Editorial DOI: 10.5350/DAJPN20183101001 makalesinden alıntılanmıştır.

Devamı

Aşk Bağımlılığı

AŞK BAĞIMLILIĞI

Aşk bağımlığı olan kişiler, duygusal çaresizliğin kaotik dünyasında nefes alırlar. Yalnız kalmaktan veya reddedilmekten korktukları için sürekli kendilerini bütün hissettirecek o özel kişiyi ararlar. İronik olan ise, aşk bağımlıları çoğu zaman bu deneyimi gerçekleştirmek için sayısız fırsata sahip olurlar. Ancak, sağlıklı ilişkilerin huzurundan çok, yoğun “aşık olma” deneyimine çok daha güçlü bir şekilde kapılırlar. Neredeyse tüm yaşam seçimlerini bu arzuya dayandırırlar ve bu mükemmel kişiyi ararlar. Kıyafet seçimlerinden yaptıkları spora, katıldıkların etkinliklerden sahip oldukları hobilere kadar her şey bu mükemmel insanı bulmak içindir.

“Bize acı veren duygulardan korunmak için bağımlılık geliştirebilir ve onun zararlarını görmezden gelip yolumuza devam edebiliriz. Ta ki bağımlılığımız kontrol edilemez bir hâl alana kadar.”

Aşk bağımlıları, birine bağımlı olmadıklarında öz bakımlarını  yerine getirebilirken, ilişkiye başladıklarında bu durumun tam tersi yaşanır. Bağımlı oldukları kişiye daha çok zaman ve emek harcayarak kendilerinden daha fazla değer verirler. Sevdiklerine saplantılı bir şekilde odaklanırlar.

“Aşk bağımlıları, ilk bakım verenleri tarafından terk edilme geçmişi olan, onaylanma, sevgi ve ebeveynle bağ kurma gibi en değerli ihtiyaçlarının karşılanmadığı çocuklar olarak kabul edilebilir. Bu durum yetişkin yaşamında benlik saygısını önemli ölçüde etkiler. “

Diğer bağımlılıklarda da olduğu gibi, aşk bağımlılığından kurtulmak da bir kendini keşfetme sürecidir. Belirli adımlar atmayı gerektirir: “İnkârı kırmak, bağımlılığı ve onun zararlı sonuçlarını kabul etmek ve bağımlılık döngüsünün tekrar etmesini engellemek için müdahale etmek.”

Bir terapistle çalışmak,  yaşama olumsuz etkileri olan duyguları  açığa çıkarma konusunda yardımcı olabilir.

Uzun süreli bir ilişki arayan bireyler için, “ilk aşkın heyecanı” samimi bir ilişkiyi sürdürmek için gerekli bağı sağlayan katalizördür. Bununla birlikte, aşk bağımlıları “ilk romantizmin heyecanına” bağımlıdır ve bu nedenle ilişkileri asla bu ilk yüksek duygunun ötesine geçemez. İlişki içinde aşırı heyecan kaybolduğu için; kopuk, mutsuz, huzursuz ve sinirli hissederler. İlişkileri olmadığında ise kendilerini çaresiz, değersiz ve yalnız görürler; ta ki yeni bir potansiyel partner bulana ve bir kez daha “aşık olmanın” zirvesini hissedene kadar.

“Aşk bağımlılığı, bağımlı kişilik bozukluğu veya borderline kişilik bozukluğundan ayırt edilmelidir. Bu bozukluklarda görülen işlevi olmayan davranış örüntüsü romantik aşkla sınırlı değildir.”

Aşk bağımlılığının tanı ölçütleri konusunda bir fikir birliği olmadığı gibi, ne tür bir bozukluk olduğu konusunda da bir fikir birliği yoktur. Bazı uzmanlar için patolojik aşk, dürtüsellik ve yenilik arayışı ile karakterize edilen bir dürtü kontrol bozukluğudur. Bazıları içinse obsesif-kompulsif spektruma aittir. Obsesyonları olan insanlar gibi, aşk bağımlılığı olanlar da tekrarlayan ve  araya giren düşünceler (Intrusive düşünceler) yaşayabilirler. Ancak bu saplantıları düzen veya temizlik kaygıları yerine sevdikleri kişiyle ilgilidir.

Patolojik aşka bağımlılık diyorsak bu davranışsal bir bağımlılık olmalı. Davranışsal bağımlılıklar (kumar bağımlılığı gibi) psikoaktif bir madde tüketimini gerektirmez, ancak madde bağımlılıklarıyla benzer özellikleri taşır. Örneğin, madde kullanımının ilk aşamalarında olan bir kişi gibi aşk bağımlısı da başta yoğun haz ve tatmin duygusu hissedebilir.

Aşık olmak, herkes için güzel bir duygudur. Birini sevmek ve biri tarafından sevilmek birçok insanın sahip olmak istediği bir şeydir.  Aşk ancak sağlıksız bir şekilde gerçekleştiğinde, insanların kendilerine ve sevdiklerine zarar verecek davranışlar sergiletmesine neden olabilir. Aşk bağımlılarının partnerlerine olan takıntıları  ve onları kontrol etme ihtiyacı  istemsiz davranış ve dürtüleri ortaya çıkarabilir.  Ancak uygun bir tedavi yöntemi ile sorunları nasıl çözeceklerini öğrenip sağlıklı ilişkiler yaşayabilirler.

“If you love and get hurt, love more.
If you love more and hurt more, love even more.
If you love even more and get hurt even more, love some more until it hurts no more…”

Shakespeare

 

Klinik Psikolog Tuğçe Turanlar

“Aşk Bağımlılığı”

Kaynaklar

symptoms of love addiction

what is love addiction

 

 

Devamı

Esrar (Cannabis) Kullanımının Olumsuz Etkileri

Esrar Kullanımının Psikolojik Etkileri ve Yoksunluk Belirtileri

Psikolojik Etkileri

Bilinçlilik halinin farklılaşması, ışığa ve müziğe aşırı hassasiyet

Neşeli olma hali, karşı konulamaz konuşma ve gülme isteği (Good trip durumunda)

Gevşeme, sakinleşme, hafifleme hissi (Good trip durumunda)

Zaman algısının bozulması, reaksiyon süresinin azalması

Dikkat ve konsantrasyon sorunları

Kaygı, panik, huzursuzluk, aklını yitirme düşünceleri (Bad trip durumunda)

Yoksunluk Belirtileri

Uyku problemleri (Sürekli uykulu olma hali, uyku düzeninin bozulması)

Gevşeyememe

Sinirlilik

Öfke Kontrol Problemleri

Demotivasyon Sendromu (Tembellik)

Hafıza bozuklukları

Odaklanma problemleri

Şüphecilik (Paranoya)

Sonunu düşünmeden hareket etme eğilimi

Bu belirtilerin hepsi bir arada görülmeyebilir. Yoksunluk belirtilerinin esrar kullanımını bıraktıktan sonraki 6 hafta içinde görülmesi beklenir, bu süre kişiden kişiye farklılık gösterebilir.

Cannabis (esrar) kullanımı ölüme neden olur mu

Cannabis’in (esrarın) temel psikoaktif maddesi THC’nin öldürücü doza ulaşması için toplam 680 kg bitkinin yaklaşık 15 dk içinde tüketilmesi gerekir. Bu da pek mümkün değildir.

Ancak Cannabis (esrar) kullanımına bağlı gelişen psikoz vakaları intihara neden olabilmektedir.

Uzun süreli esrar kullanımı depresyon ve psikoz için risk oluşturmaktadır.

Kannabinoid içeren ürünler yüksek dozlarda kullanıldığında şiddetli anksiyete ve paranoid düşünceler ortaya çıkmaktadır.

Dünyanın en itibarlı bilim dergisi Lancet’te yayınlanan bir araştırmada esrar içen bireylerde şizofreni riskinin %40’lara çıkabileceği bildirildi.

Amerika’da yapılan başka bir araştırmada ise esrarın şizofreni riskini en az 7 kat artırdığı bulundu.

Cannabis kullanımı ile ilgili yanlış inanışlar

Yanlış

Bitki olduğu için zararlı değildir

Bağımlılık yapmaz

Etkisi sadece birkaç saat sürer

Stresi azaltır

Sigara ve alkolden daha az zararlıdır

Günümüzde esrar eskiden olduğundan daha güvenlidir

Doğru

Birçok bitki insan için zehirlidir

Psikolojik bağımlılık yapar. Ayrıca kullanımın dozu ve sıklığına bağlı olarak fiziksel bağımlılık potansiyeli vardır

Vücutta yağ hücrelerinde depolandığı için etkisi günlerce, haftalarca sürebilir

“Sigara olarak içildiğinde kanda birkaç dakikada etkisi en üst düzeye çıkar ve saatler içinde hızla düşer. Vücuttan idrarla atılır, atılması da günler sürer.”

Diğer uyuşturucularda olduğu gibi sadece problemlerle yüzleşmeyi geciktirir ve depresyona da neden olabilir

412 adet kimyasal madde içermektedir. Sigara şeklinde içildiği zaman sigaradan 5 kat daha zararlıdır

Zirai gelişmeler esrarın potansını arttırmış ve başka tehlikeli bileşikler eklemiştir

Klinik Psikolog Tuğçe Turanlar

 

Devamı

Metamfetamin ve Beyin Üzerindeki Etkileri

Metamfetamin

Metamfetamin, santral sistemde sinir uçlarında dopamin, noradrenalin ve serotonin salınmasına ve bu maddelerin sinir uçlarına geri alınmasını engelleyip etkilerinin artmasına sebep olan uyarıcı bir maddedir.

Metamfetamin kan-beyin bariyerini kolayca geçerek beyine hızla nüfuz edebilmektedir.

Beynin kimyasını bozup ağır depresyona ve bağımlılarda kalıcı anhedoniye (haz yitimi) neden olmaktadır.

Uyanıklık, motivasyon ve kısa dönem beyin aktivitesini artıran metamfetamin yüksek dozda öforiye (kendini iyi hissetme hali) neden olmaktadır. Uykusuzluk ve yorgunluğu erteleyerek öfori durumu oluşturmaktadır. Uzun süre uyumayan birey beklenmedik bir zamanda birdenbire uyuya kalabilmektedir.

Metamfetamin kısa süreli kullanım durumunda, bireyin dikkatini ve kendine güvenini artırır, bellek fonksiyonlarını ve öğrenmeyi kolaylaştırır, cinsel istekte artışa yol açar.

Fiziksel performansı artırması nedeniyle de yarışmalarda doping yapmak için kötüye kullanılabilmektedir.

Metamfetamin kullanımı kişinin şiddete eğilimini artırabilir.

İştahı azaltıp, bazal metabolizmayı artırarak kişinin kilo vermesine neden olabilir.

Kullanıcılar bir takım psikotik özellikler, paranoya, tensel ve işitsel halüsinasyonlar, duygu durum dengesizlikleri, saplantılar, kuruntular sergileyebilirler.

Uzun süre metamfetamin kullanan kişilerin beyinlerindeki dopamin hücrelerinin zarar görmesi ve seviyesinin azalması sebebiyle Parkinson Hastalığındaki gibi ciddi hareket bozuklukları oluşabilir.

Parkinson Hastalığı: (Substansiya nigra) Siyah çekirdekteki hücre grubu “dopamin” denilen bir kimyasal maddeyi üretir. Dopamin, hareketlerimizin başlatılmasını, akıcı ve ahenkli olmasını sağlar. Parkinson hastalığında siyah çekirdekteki hücrelerin azalması sonucunda dopamin eksikliği olmakta ve bu nedenle hastalığın belirtileri ortaya çıkmaktadır. Hastaların hareketleriyle ilişkili olan bu bulguların yanında birçok farklı şikayeti de olabilir. Yorgunluk, bilişsel fonksiyonlarda azalma, depresyon, anksiyete, davranış bozuklukları, görme ile ilgili bozulmalar, kilo kaybı, uyku anormallikleri ve ağrı gibi.

Beyin Üzerindeki Zararları Nelerdir

Uzun süreli metamfetamin kullanımı beyne hem işlevsel hem de yapısal olarak zarar vermektedir.

Bağımlılık sürecinde kullanıcının beyni maddeye alışmaktadır. Bu sebeple değişen biyokimyasal aktivitenin, madde kullanımı bırakıldıktan sonra normale dönmesi zaman alabilmektedir. Ancak meth beyin hücrelerine zarar verdiği için hasarın tersine çevrilebilmesi tamamen zarar gören yere bağlıdır. Diğer beyin hücrelerinin telafi edebileceği bir bölgede zarar meydana gelirse, kişinin semptomları iyileşebilmektedir. Hücrelerin daha özel ve az olduğu yerlerde ise onarım imkansız olmasa bile oldukça zor olabilmektedir.

Uzun Süreli Metamfetamin Kullanımı Beyne 3 Şekilde Zarar Vermektedir

Akut nörotransmiter değişikliklerine neden olması: Uzun süreli meth kullanımı, beynin hücresel taşıyıcılarını ve reseptörlerini doğrudan değiştirmektedir. Bu taşıyıcılar ve reseptörler ruh halini düzenlemede rol oynar. Bu sebeple kronik bozulma, sinirlilik, ilgisizlik, öfke, depresyon, uykusuzluk ve anksiyete semptomlarına yol açabilmektedir.

Beyin hücresi ölümü: Ağır meth kullanımının beynin frontal lob, kaudat nükleus ve hippokampus dahil olmak üzere kendi kendini kontrol etmekle ilişkili bölümlerinde hücre ölümüne neden olduğu bilinmektedir. Bu alandaki hasar çeşitli psikiyatrik semptomlarla kendini gösterebilmektedir. Bu bölgelerdeki hücre ölümleri telafi edilemez. Bu bölgelere verilen hasarlar uzun süreli değişikliklere yol açabilmektedir.

Beyin ödül sistemini yeniden oluşturması: Metamfetamin bağımlılığı beynin ödül merkezine de zarar vermektedir ve beynin bu bölgelerindeki değişiklikler genelde kalıcıdır. (ventral tegmental alan (VTA), nükleus akumbens, frontal lob). Ödül merkezindeki değişiklikler, kişinin bıraktığı zamanki madde arzusundan da sorumlu olmaktadır.

Beyin Üzerinde Oluşan Hasarın Tersine Çevrilme Olasılığı Nedir

Temple Üniversitesi Psikoloji Bölümü ve Madde Bağımlılığı Araştırma Merkezi tarafından yürütülen bir çalışmada;

Metamfetaminden 6 ay yoksun kalan kullanıcılar; motor, sözel beceriler ve psikolojik görevler konusunda hiç kullanmamış bir gruba kıyasla daha düşük puan aldılar. Bununla birlikte 12-17 ay sonra motor ve sözel becerileri hiç kullanmayanların puanlarıyla eşitlendi. Ancak psikolojik görevleri yerine getirme konusunda sorun yaşamaya devam ettiler; depresyon, ilgisizlik ve saldırganlık sergileme olasılıkları daha yüksek bulundu.

Metamfetamin Kullanmayı Bıraktıktan Sonra Ne Beklenmeli

Normal beyin fonksiyonlarının eski haline gelebilme durumu kişiden kişiye değişmektedir. Bu durumdaki belirleyici etkenler; madde kullanım süresi ve sıklığıdır. Madde kullanımı bıraktıktan sonra 6-12 ay içinde aşağıdaki işlevlerde ve/veya semptomlarda iyileşme beklenebilir;

Daha az kabus, Depresyon ve anksiyetede iyileşme, Odaklanma ve dikkatte gelişme, Beyin reseptörlerinin ve taşıyıcılarının normalleşmesi, Gerginlik ve duygusal öfkede azalma, Beynin kişiliği düzenleyen bölümlerinde nörotransmitter aktivitesinin restorasyonu, Ruh hali değişimlerinin stabilizasyonu.

Kolayca iyileşemeyebilecek tek şey, bir kişinin yaşayabileceği ve yıllarca yoksun bırakıldıktan sonra bile devam edebilen uyuşturucu arzusudur. Bu özel sorun genellikle beynin ödül sistemine verilen hasardan kaynaklanır

Dopamin ve serotonin taşıyıcılarının seviyelerinde azalma

Metamfetamin kullanımı sebebiyle dopamin ve serotonin tükenmesi; başlangıçtaki aşırı coşku ve ardından aşırı depresyon, ilgisizlik ve umutsuzluk dönemleri gibi bir dizi aşırı duygudurum değişikliklerine neden olabilmektedir.

https://www.youtube.com/watch?v=T-duk-PiIXo

Metamfetamin Etkileri

Araştırmalar, dopamin taşıyıcı sistemdeki hasarın zamanla önemli ölçüde yoksunluk ile onarılabileceğini göstermektedir. Bununla birlikte, CNS’deki nöron kaybı tam olarak düzeltilemez. CNS, nöral plastisite olarak bilinen bir mekanizma nedeniyle önemli ölçüde kaybolan bazı kısmi işlevleri kurtarabilir. (Beyindeki nöronların ve diğer yapıların aşırı yaralanmalar nedeniyle işlevlerini değiştirme ve genişletme yeteneği, çünkü önemli çevresel uyarılar beyindeki kalan nöronları başka işlevleri üstlenmeye zorlar). Bununla birlikte, bu işlev sınırlıdır ve kurtarma sürecinde ortaya çıkan oldukça fazla bireysel değişkenlik vardır. Metamfetamini kronik olarak kullanan kişiler, bir dizi kalıcı nörolojik ve bilişsel etkiye maruz kalabilir.

Metamfetamin Kullanımıyla İlişkili Uzun Vadeli Bilişsel Etkiler

Kronik meth kullanımı sonucu ortaya çıkan bilişsel ve duygusal etkilerin listesi, araştırmalara dayalı olarak genişlemeye devam ediyor. Aşağıdaki bilişsel alanlar kronik metamfetamin kullanımının sonucunda önemli ölçüde etkilendiğini göstermektedir:

Dikkat

Frontal ve Prefrontal korteksdeki nöronlarda meydana gelen hasarın bir sonucu olarak; uzun süreli odaklanma, odak değiştirme ve konsantre olabilme ile ilgili kronik sorunlar, genellikle önemli bir yoksunluktan sonra bile kalır.

Yargı ve problem çözme

Meth kullanımının bir sonucu olarak ortaya çıkan hasar, bireyin dürtüleri bastırma yeteneğini etkiler ve bu durum zayıf muhakeme ve problem çözmeye yol açabilir. Bu işlev bozukluğunun boyutu kişiden kişiye değişecektir. Bazı bireyler daha çok dürtüsel olabilir ve davranışlarını kontrol etmek için başlangıçta biraz yardıma ihtiyaç duyabilirken, diğerlerinin daha derin eksiklikleri olabilir.

Hafıza

Araştırma çalışmaları, kronik metamfetamin kullanımının ardından hem hayvanlarda hem de insanlarda bilgiyi kodlama ve hatırlama yeteneğinin önemli ölçüde azaldığını göstermiştir.

Hareket sorunları

Beyindeki beyaz madde yollarındaki bir dizi nöronda meydana gelen hasar, reaksiyon süresi, çok ince ve karmaşık becerilerde koordinasyon ve yürüme gibi çok temel işlevler dahil olmak üzere motor işlevlerdeki değişikliklerle de ilişkilidir.

Duygusal kontrol

Bir kişinin duygusal durumları ve / veya gerçek duygu deneyimleri kendi kendini düzenleme ve kontrol etme becerisidir.

Kronik olarak metamfetamini kullanan bireyler, ruh hali değişiklikleri, kronik depresyon, kronik ilgisizlik, motivasyon kaybı, saldırganlık sorunları, düşmanlık, sinirlilik ve hatta kendine zarar verme ve/veya intihar davranışlarına neden olabilecek duygusal dengesizlikler yaşayabilirler.

Bu, hem nörotransmitterlerin tükendiğini hem de kronik metamfetamin  kullanımının bir sonucu olarak ortaya çıkan yapısal hasarın olduğunu yansıtır.

Klinik Psikolog Tuğçe Turanlar

Metamfetamin ve Beyin Üzerindeki Etkileri

 

METAMFETAMİN HAKKINDAKİ DAHA DETAYLI AKADEMİK BİLGİYE İHTİYAÇ DUYANLAR İÇİN

Metamfetaminin Farmakolojisi

Metamfetaminin net sonucu, santral ve periferik sinir sistemindeki monoaminerjik yolakların aşırı uyarılmasıdır, bu da striatum, prefrontal korteks ve hipokampus dahil olmak üzere birçok beyin bölgesinde ciddi disfonksiyona ve hatta nöronal dejenerasyona yol açabilmektedir.

Monoamin nörotransmiterlerin periferal salınımı, öfori, artmış zihinsel keskinlik, pozitif ruh hali, sosyal ve cinsel disinhibisyonun yanı sıra sistemik sempatomimetik etkiler de dahil olmak üzere akut etkilere neden olur.

Dopaminerjik, noradrenerjik, Serotonerjik ve opioiderjik nörotransmitter sistemler üzerindeki metamfetamin etkileri, kullanımından hemen sonra davranışsal ve bilişsel değişikliklere yol açar.

Metamfetaminin Farmakokinetik Özellikleri

Metamfetaminin sigara olarak içilmesi ve damar içi enjeksiyonu birkaç dakika sürecek öfori hissinin neredeyse anında başlamasına yol açar.

İntranazal ve oral uygulamadan sonra, pik öforik duruma ulaşmak sırasıyla yaklaşık 5 ve 20 dakika sürer ve etkinin 8 ila 12 saat sürdüğü bildirilmiştir.

Madde büyük ölçüde karaciğerde metabolize edilir ve daha sonra böbrekler tarafından atılır.

Metamfetaminin Etkileri

MSS’de tekrarlanan monoamin salınımı, metamfetamin kullananlarda görülen çeşitli nörolojik ve psikiyatrik sorunlardan sorumludur.

Aşırı dopaminerjik işlev, psikotik semptomlara yol açarken, glutamaterjik, GABAerjik, kolinerjik ve opioiderjik iletimdeki bozulma, saldırganlık, depresyon, motor bozukluklar ve uyku bozukluğu gibi diğer semptomlara yol açar .

Metamfetaminin kısa süreli etkileri öfori, atiklik, uyanıklık, artan güven, hiperaktivite ve iştahsızlığı kapsar.

Dopamin salınımı, metamfetaminin öforik etkilerinden sorumludur, ancak metamfetaminin uzun süreli kullanımı, dopamin sisteminde moleküler değişikliklere neden olmakta ve beyindeki sinir ucu terminal hasarına katkıda bulunmaktadır. Bu durum motor becerilerin bozulmasına, hızlı bilişsel gerileme, artan kaygı, psikotik bozukluklar, şiddet davranışları, halüsinasyon, sanrı ve depresyona yol açmaktadır.

Daha yüksek dozda metamfetamin saldırganlık, huzursuzluk, tekrarlı davranışlar, ajitasyon, konfüzyon, kaygı, sinirlilik, disfori, şiddet davranışları, psikomotor bozukluklar, stereotipi, işitsel halüsinasyonlar, panik ve paranoyaya neden olmaktadır.

Metamfetaminin yüksek doz kullanımının son aşamasında, öfori negatif semptomlarla (örneğin, anksiyete, boşluk hisleri) ve yukarıda tanımlanan semptomların çoğuyla yer değiştirmektedir.

Metamfetaminin Yoksunluğu

Metamfetaminin yoksunluk dönemi öznel olarak oldukça rahatsız edicidir, ancak yaşamı tehdit eden bir durum değildir.

Yoksunluk sendromu, yoğunluğa ve süreye göre değişkendir. Depresyon, yorgunluk, hipersomni ve artan iştah, sinirlilik, anksiyete, saldırganlık ve metamfetamin için yoğun istek sık görülen semptomlardır.

Depresif semptomlar metamfetamin yoksunluğunun en belirgin özelliğidir ve 2 haftalık ayıklık döneminden sonra da devam edebilmektedir.

Bu dönemde depresyon ve anksiyete intihar düşüncelerine de yol açabilir. Aşermenin en az 5 hafta sürdüğü gözlemlenirken, kullanıcıların ayıklığın 7-14. günlerinde relapsa karşı özellikle savunmasız olduğu görülmektedir.

Metamfetamin Psikozu

Tek doz kullanım ya da yoksunluk sırasında ortaya çıkan psikoz genellikle geçici olsa da kronik metamfetamin kullanımı ile psikotik bozukluklara yatkınlık artar.

Tayland’da yapılan bir izlem çalışması, metamfetamin psikozu olan hastaların dörtte birinin, ilk yatışlarını takiben 5 yıl içinde şizofreni tanısı aldığını göstermiştir.

Metamfetamin kullananlarda depresyon, intihar davranışı, şiddet, psikoz, kötü fiziksel sağlık ve aşırı zayıflık ile ilişkili sorunlar vurgulanmaktadır.

Depresyon ve intihar düşüncesi aktif ilaç kullanımı, yoksunluk hatta ayıklık dönemlerinde görülebilir.

Duygudurum geçişleri ve dürtüsel davranış, metamfetaminle ilişkili psikiyatrik sendromların bir bileşeni olarak görünmektedir; bunların en ciddi sonucu intihar eğiliminde artıştır.

Normal popülasyon ile karşılaştırıldığında yüksek riskli metamfetamin kullanıcılarında kaza ve intihar riski üst düzeylerde rapor edilmiştir.

Metamfetamin Kullanım Bozukluğunun Farmakoterapisi

Metamfetamin kullanım bozukluğunu tedavi etmek için onaylanmış bir ilaç bulunmamaktadır ve tedavinin birincil bileşeni olmaktan ziyade psikososyal müdahalelere ek olarak farmakoterapi önerilmektedir. Metamfetamin kullanım bozukluğu için araştırılan ilaçlar arasında asetilsistein, antidepresanlar, antiepileptik ilaçlar, atipik antipsikotik ilaçlar, kalsiyum antagonistleri, kas gevşeticiler, opioid antagonistleri, psikostimülanlar ve vareniklin bulunmaktadır. Metamfetaminle ilişkili psikoz, depresif sendromlar, anksiyete ve uyku bozuklukları gibi metamfetaminle ilişkili persistan veya eşlik eden sendromlar, genellikle semptom odaklı bir şekilde tedavi edilir.

İlaç uygulaması, diğer maddelerin de tüketilmiş olabileceği düşünülerek, dikkatli bir şekilde yapılmalıdır. Hastanın belirgin ajitasyon, agresiflik veya psikotik semptomlar için tedaviye ihtiyacı varsa, ilk tercih edilen ajan olarak benzodiazepinler kullanılmalıdır.

Eğer benzodiazepinler hastayı sakinleştirmek için yeterli değilse, özellikle hastanın sanrıları veya halüsinasyonları varsa, bir antipsikotik ilaç eklenmesi düşünülebilir. Metamfetamin kullanım bozukluğu olan hastalara en az üç hafta süreyle kalifiye bir yoksunluk tedavisi önerilmelidir ve akut tedavi mümkün olan en kısa sürede davranışsal terapi veya pekiştireç odaklı terapi (contingency) gibi diğer psikoterapötik yöntemler ile birleştirilmelidir.”

KAYNAK

Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences 2018;31:1-10 Editoryal / Editorial DOI: 10.5350/DAJPN20183101001 makalesinden alıntılanmıştır.

 

 

 

Devamı